Codziennie wchodzisz w interakcję z botami (bot to skrót od robota internetowego). Czy kiedykolwiek zdarzyło Ci się wydać polecenie lub zadać pytanie Siri lub Alexie? Śmiało przywitaj się z botem w swoim telefonie lub w domu.
Boty to zautomatyzowane oprogramowanie komputerowe stworzone do wykonywania zadań, które ludzie uważają za powtarzalne i czasochłonne, takie jak indeksowanie stron internetowych i obsługa klienta. Boty są bardzo przydatne – tak bardzo, że ponad połowa całego ruchu internetowego składa się właśnie z botów. Jednak nie wszystkie boty są sobie równe. Niektóre boty są złośliwe: czasami ich zadaniem jest infekowanie urządzeń złośliwym oprogramowaniem, zakłócanie internetowej działalności lub po prostu irytowanie użytkowników.
Zdecydowanie warto wiedzieć, jak rozpoznawać zarówno dobre, jak i złe boty. Jednak w pierwszej kolejności przyjrzyjmy się temu, jak działają boty i dlaczego w ogóle są używane.
Jak działają boty?
Boty tworzone są z zestawów algorytmów. Algorytmy te pomagają decydować o funkcji bota. Zanim bot zostanie wpuszczony do sieci, stojący za nim człowiek musi pokierować jego działaniem. Po otrzymaniu odpowiednich rozkazów bot będzie mógł samodzielnie wykonywać swoją pracę.
Większość botów to gracze zespołowi działający w sieci. Dzięki temu mogą komunikować się ze sobą za pomocą usług internetowych, takich jak wiadomości błyskawiczne lub za pośrednictwem usługi IRC.
Po co używa się internetowych botów?
Mówiąc najprościej, boty oszczędzają czas i pieniądze. Są szybsze i wydajniejsze niż ludzie. Organizacje korzystające z botów mogą w ten sposób lepiej zarządzać zasobami ludzkimi. Osoby, które w innym przypadku spędzałyby niezliczone godziny na wykonywaniu powtarzalnych czynności, zamiast tego mogą zostać przydzielone do zadań wymagających większej precyzji i wiedzy. Albo – w zależności od firmy – mogą zostać całkowicie zastąpione.
Boty są również wysoce konfigurowalne, wielofunkcyjne i dostępne 24/7. Mogą być również masowo wdrażane, co oferuje użytkownikom możliwość dotarcia do dużej liczby osób przy niewielkim wysiłku. Istnieje jednak kilka negatywnych aspektów związanych z wykorzystywaniem botów.
Chociaż mogą wykonywać wiele funkcji, boty nie nadają się do zadań wymagających precyzji. Mają skłonność do nierozumienia intencji użytkownika, co często skutkuje frustracją osoby wchodzącej w interakcję z botem. Jak wspomnieliśmy powyżej, boty można również zaprogramować tak, aby były złośliwe lub spamowały.
Rodzaje botów: dobre boty vs. złe boty
Boty tak naprawdę nie mają moralnego kompasu. To tylko algorytmy. Są nazywane „dobrymi” lub „złymi” ze względu na ich skrypt, przeznaczenie oraz intencje danej osoby/organizacji.
Dobre boty
Mimo że nie istnieje jedna definicja „dobrego” bota, zazwyczaj są one zaprojektowane tak, aby pomagać użytkownikom Internetu lub zapewniać użyteczną usługę, która często nie byłaby możliwa do wykonania przez człowieka. Oto niektóre z najpopularniejszych dobrych botów.
Chatboty
Na pewno zdarzyło Ci się kiedyś natknąć na okna czatu, które wyskakują podczas przeglądania niektórych stron internetowych, takich jak banki lub sklepy. To właśnie są chatboty. Symulują ludzkie rozmowy, odpowiadając na wszelkie istotne pytania, które im zadajesz. (Chociaż chatboty mogą pomóc firmom oszczędzić pieniądze, jednocześnie odpowiadając na pytania klientów, ExpressVPN nie używa ich do obsługi klienta. Zatrudniamy prawdziwych ludzi, ponieważ uważamy to za nadrzędną formę usługi.)
Pełzacze lub pająki
Znane jako pełzacze lub pająki, boty te indeksują strony internetowe w takich wyszukiwarkach, jak np. Google i Bing. Istnieje również bardziej złośliwa wersja tego rodzaju botów, ale nimi zajmiemy się później.
Boty monitorujące
Boty monitorujące brzmią trochę przerażająco, ale termin ten jest używany do opisywania botów, które śledzą stan i wydajność danej strony internetowej w czasie rzeczywistym. Jeśli bot wykryje jakiś problem (np. awarię), od razu wyśle alert. Zajrzyj na downdetector, by zobaczyć, jak boty monitorujące pracują przy Twoich ulubionych stronach i grach!
Boty zakupowe
Znalezienie najlepszych cen wymaga czasu. Za dużo czasu. W tym momencie na pomoc przychodzą boty zakupowe. Boty te przeszukują Internet, by pomóc Ci znaleźć konkretny produkt w najkorzystniejszej cenie. Strony z wyszukiwarką lotów i hoteli często oferują takie funkcje.
Boty marketingowe
Rolą tych botów jest śledzenie reklam, zwracanie uwagi na popularne słowa kluczowe, monitorowanie opinii klientów i nie tylko. Są używane przez marketingowców, którzy chcą szybko zebrać dane rynkowe.
Złe boty
Złe boty mogą być wykorzystywane do wysyłania spamu, kradzieży danych finansowych i wielu innych złośliwych działań.
Boty DDoS
Nieuczciwe osoby używają botów DDoS do zalewania danego serwera ruchem. Ta powódź żądań przytłacza serwer, powodując jego spowolnienie lub nawet zamknięcie. Jest to powszechna praktyka wśród haktywistów.
Spamboty
Zmora Internetu, czyli spamboty zbierają adresy e-mail z zaatakowanych stron kontaktowych i wysyłają do nich spam. Pojawiają się również na forach i w sekcjach komentarzy, aby publikować treści promocyjne lub kierować ruch do wybranych stron internetowych.
Boty kradnące dane
W przypadku wycieku nazw użytkowników i haseł wyżej wymienione boty pobierają te informacje i wykorzystują je, by spróbować uzyskać dostęp do pozostałych kont (np. na Facebooku, Amazonie, czy Netflixie). Następnie przejmują owe konta i sprzedają je w dark webie. To jeden z powodów, dla których strony internetowe używają CAPTCHA do sprawdzenia, czy dany użytkownik to na pewno człowiek.
Boty do skrobania sieci
Skrobarki internetowe kopiują ogromne ilości danych ze stron internetowych. Owe „skrobanie” nie jest do końca zgodne z prawem, a dodatkowo może naruszać warunki korzystania z serwisu internetowego z powodu gromadzenia poufnych danych lub informacji chronionych prawami autorskimi.
Boty powodujące odmowę inwentaryzacji
Te boty znajdują określone przedmioty i dodają je do koszyka bez kończenia transakcji. Ten proces – stosowany przeciwko konkurentom – skłania sklep internetowy do oznaczenia danego produktu jako niedostępny. Kiedy prawdziwi klienci próbują kupić ten produkt, wyświetla się on jako niedostępny, mimo że jest w magazynie.
Czy mam się martwić botami?
Zdarzają się sytuacje, w których boty mogą wpływać na osobę odwiedzającą daną stronę internetową, ale często są to raczej uciążliwe momenty niż realne zagrożenia. Na przykład DDoS i odmowa inwentaryzacji mogą spowodować, że strona lub produkt, którego szukasz, będą niedostępne. W wielu przypadkach głównymi ofiarami są firmy, które nie mogą działać normalnie.
A jeśli chodzi o boty spamujące, wiedza o tym, jak wykrywać fałszywe wiadomości, linki i e-maile, pomoże Ci chronić się przed rozpowszechnianym przez nie złośliwym oprogramowaniem. Sytuacja może być nieco bardziej skomplikowana w kwestii botów zaprojektowanych do podszywania się pod ludzi.
Skąd wiadomo, że rozmawia się z botem
Ponieważ boty stają się coraz bardziej zaawansowane, czasami trudno jest stwierdzić, czy wchodzi się w interakcję z prawdziwą osobą, czy z algorytmem. To nie stanowi większego problemu, jeśli rozmawiamy z chatbotem obsługi klienta, ale robi się o wiele poważniej, kiedy podobna sytuacja spotyka nas podczas korzystania z portali społecznościowych lub aplikacji randkowych. Oto kilka podstawowych kroków, które możesz wykonać, aby sprawdzić, czy komunikujesz się z botem.
- Sprawdzenie ich zdjęcia profilowego to dobry początek. Boty często używają zdjęć pobranych z innych źródeł, takich jak stock lub legalne profile. Aby mieć pewność, wykonaj odwrotne wyszukiwanie grafiki.
- Boty są często ograniczone językowo. Spróbuj zadać im pytanie typu „Jakie są Twoje ulubione płatki śniadaniowe?”. To zmyli większość botów, ponieważ nie są one zaprogramowane do odpowiadania na tego rodzaju pytania.
- Zwróć uwagę na publikowane przez nich treści. Boty często publikują w kółko te same rzeczy. Ponadto, jeśli ktoś skomentuje post bota, bot najprawdopodobniej nie odpowie.
Mimo że wyżej wymienione wskazówki są przydatne w przypadku wielu botów, które znajdziesz w miejscach takich jak Twitter, ciągły rozwój sztucznej inteligencji utrudnia odróżnienie prawdziwych ludzi od botów.
Jak firmy mogą chronić się przed złymi botami?
Firmy są głównym celem złych botów. Skoordynowane ataki botów mogą przeciążyć serwery firmy, co uniemożliwi wykonywanie usług i wpłynie na przychody. Na szczęście firmy mogą się chronić poprzez korzystanie z oprogramowania do zarządzania botami. Narzędzia te są w stanie oddzielić dobre boty od złych: blokują złośliwe boty, jednocześnie wpuszczając ludzi i te dobre boty.
